Ly hợp có nhiều loại như loại ướt, loại khô, ly hợp đa đĩa, đơn đĩa cùng nhiều kiểu cấu tạo. Trong bài viết này chỉ đề cập đến một trong những loại ly hợp đơn giản nhất được ứng dụng phổ biến trên ô tô là ly hợp ma sát khô đơn đĩa thường được trang bị cho ô tô sử dụng hộp số sàn.
Ly hợp đóng vai trò kết nối giữa động cơ và hộp số để dẫn động xe. Chi tiết này có 2 chức năng cơ bản là kết nối hộp số và động cơ khi dẫn động hoặc ngắt kết nối khi chuyển số hay dừng xe. Ly hợp không được phép trượt trong phần lớn thời gian vận hành mà phải đảm bảo truyền toàn bộ momen xoắn từ động cơ đến các bánh dẫn động. Trong các trường hợp đề pha hoặc sang số, chi tiết này có thể trượt tương đối so với bánh đà trong thời gian ngắn và sẽ bị mòn dần theo thời gian.
Thời điểm cần thay đĩa ly hợp cho ô tô
Tùy thuộc vào cách lái của từng người hay địa hình, đường xá mà xe thường xuyên vận hành, tốc độ mòn của ly hợp sẽ khác nhau. Ví dụ như 1 người lái xe kinh nghiệm luôn phối hợp nhịp nhàng giữa chân côn và chân ga, không đạp nhả côn gấp liên tục có thể hạn chế được thời gian ly hợp bị trượt, giảm tốc độ mòn của ly hợp. Ngược lại, sự phối hợp giữa chân ga và chân côn thường xuyên không được phối hợp nhịp nhàng sẽ khiến ly hợp bị trượt nhiều hơn và giảm tuổi thọ nhanh chóng. Một chiếc xe thường xuyên được lái trong nội đô, phải liên tục tắt/mở máy, nhấn chân ga/chân phanh sẽ có tuổi thọ ly hợp thấp hơn chiếc xe tương tự nhưng thường xuyên chạy đường trường; hoặc một chiếc xe hay chạy trên đường đồi núi, gập gềnh sẽ hại ly hợp hơn so với nếu chạy trên đường bằng.
Chính bởi vì độ mòn của ly hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố nên các nhà sản xuất không đưa ra một con số cụ thể để khuyến cáo khách hàng thay ly hợp như một số chi tiết khác. Nhiều chiếc xe có khi chạy đến gần 100.000 km nhưng ly hợp vẫn còn tốt trong khi nhiều chiếc xe chạy đến 50.000 km đã phải thay ly hợp mới.
Vị trí, vai trò của ly hợp
Dấu hiệu đầu tiên cho thấy bạn phải thay ly hợp là dấu hiệu bị trượt nhiều hơn bình thường khiến chiếc xe kém độ bốc. Khi tăng tốc nhanh chiếc xe, đạp ga rồi chuyển nhanh sang các cấp số cao dần mà tốc độ tăng không tương xứng, người lái cảm thấy xe bị ì thì khả năng lớn là ly hợp bị trượt do mòn nhiều. Trong trường hợp ly hợp vẫn có độ bám nhưng không mượt khiến xe bị giật cũng là cảnh báo đến thời điểm cần thay ly hợp. Bạn có thể thử một cách khác đó là dừng xe ở nơi an toàn, khởi động xe rồi gài các cấp số cao hơn 1 rồi nhả bàn đạp ly hợp, nếu xe không chết máy ngay mà tốc độ động cơ tăng lên trong khi xe không di chuyển nhiều, thì có nghĩa là ly hợp có độ trượt lớn, nên cân nhắc tới việc thay thế.
Việc thay ly hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố
Việc ly hợp dễ dàng bị cắt nhả ngay khi vừa mới đạp nhẹ chân côn cũng là một dấu hiệu cần quan tâm. Không phải mọi trường hợp chỉ cần đạp nhẹ chân côn ly hợp đã cắt nhả là do mòn ly hợp, mà có thể là do áp lực dầu thủy lực dẫn động đĩa ép không đúng, hoặc một lý do khác nằm bên trong cơ cấu vận hành đĩa ép. Khi ly hợp bị trượt nhiều và mòn, một dấu hiệu khác có thể nhận biết đó là mùi khét thoát ra từ gầm xe sau mỗi lần đề pa nhanh. Các hiện tượng khác như khó cắt ly hợp, khó chuyển số cũng có thể xuất phát từ ly hợp.